Bir hisse senedi alırken temelde, bir şirketin karlılığını artıracağını ve daha değerli bir şirket olacağını varsayarak hisse senedini alıyoruz. Peki bir şirketin değer kaybedeceğini tahmin edebiliyorsak bu tahmini değerlendiremez miyiz?
Açığa satış işleminin temelinde bu soru bulunmakta. Açığa satış işlemi yaparken elimizde bulunmayan bir hisseyi ödünç alıyoruz. Bu ödünç aldığımız hisseyi satıyoruz ve bu işlemi yaparken düşük bir fiyattan hisseyi tekrar almayı hedeflerken, hisseyi tekrar alıp borcumuzu ödeyeceğimize de söz vermiş oluyoruz.
Açığa satıştaki potansiyel kayıp sınırsızdır, satıcının bu kayıpları absorbe etmek için bir teminat vermesi gerekir – ve zarar ettikçe pozisyonunu korumak için tekrar tekrar teminat yatırmasıda gerekebilir.
Satıcı, açığa satışta hissenin alıcılara teslimatını gerçekleştirmek için menkul kıymetleri ödünç almak zorundadır. Bazı durumlarda, satıcı menkul kıymetleri ödünç almak için bir ücret ödemeli ve menkul kıymetler ödünç verilmemiş olsaydı, borç verenin alacağı nakit iadeler için ek olarak geri ödemede yapması gerekebilir. Yani açığa satışta başkalarının hisselerini kiralamış ve onunla oynamış oluyorsunuz.
Şuan Takasbank, Borsa İstanbul’da (BİST) açığa satış yapmak isteyen yatırımcılara, devam eden seans içinde, hisse ödünç verme işlemini kendisi yapıyor ve seans bitiminde ödünç verdiği hisselerin iadesini istiyor. Bu hareket ile beraber Türkiye de gün içi açığa satış işlemleri, ekstra kira masrafı olmaksızın yapılabiliyor. Takasbank seans bitiminde borcunuzu ödemenizi istiyor. Takasbank ödünç pay piyasası yönergesine bu cümleye tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Tabiki bu hisse açığa satış işleminin temelindeki mantık basit ve kendinizde yapabilirsiniz. Uzun vadeli bir yatırımcıdan hisse senedini kiralayarak, virman yolu ile hesabınıza alıp, bir kira sözleşmesi ve makul bir ücret ile açığa satış işlemini teorik olarak yapabilirsiniz. Kira sürenizin sonunda hisseleri iade etmeniz gerekmektedir. Kira süreniz boyuncada anlaştığınız kira ücretini ödemelisiniz. Bence, aylık kira bedeli kiralanan hisse senedinin ederinin altmışta birinden çok olmamalıdır. Tabiki bu bedele, kira süresi içinde kazanılması gereken hisse senedi varsa veya bir temmettü ödemesi varsa, yapılması gereken maddi kazanımlarında giderilmesi eklenebilir.
Tabiki teori dışında gerçek hayatta, yukarıdaki hisse kiralama işlemi yapacağınız uzun vadeli yatırımcıyı bulmanız ve ikna etmeniz zor olacağından, bu düşünceniz konusunda aracı kurumunuzdan yardım isteyebilirsiniz. Bence 50 bin tl ve altında kalan işlemlerde bu teklife sıcak bakmayabilirler (“Küçük” kelimesini yazmak istemediğim için 50 bin diye tahmin ettim), siz yinede teklifinizi yapmaktan çekinmeyin.